ÖNSÖZ

Türk Miras hukuku adlı bu eserin 6. baskısı da, Türk-İsviçre hukukun-
daki en son bilimsel görüşlerle Federal Mahkeme ve Yargıtay’ın en son emsal kararlarını içermektedir.

Bu baskıda, değerli meslektaşım İpek Yücer AKTÜRK’ün Profe-
sörlük ünvanını elde etmiş olmasını da bir övünç kaynağı olarak belirtmek isterim.

Bu ortak eserde değerli meslektaşım Prof. Dr. İpek Yücer Aktürk,
aşağıdaki konuları yazmış bulunmaktadır. Bunlar,

1) Miras hukukunda gaiplik, 2) Vakıf kurma 3) Mirası yerine ge-
tirme görevlisi atama tasarrufu, 4) Mirastan feragat, 5) Mirasın reddi,

6) Mirasın tutulan resmi deftere göre kabulü, 7) Resmi tasfiye, 8) Mi-
rasın paylaşılmasından sonra mirasçıların birbirlerine ve miras–

bırakanın alacaklılarına karşı sorumluluğu ve 9) Mirasın paylaşımına
hakim olan ilkelerin istisnaları’dır.
Kitabın bu sayısını kısa sürede yayınlanmasını gerçekleştiren
LEGEM Eğitim Basım Yayın sahibi Başak BAŞER ŞEHRİ ve emeği
geçen tüm çalışanlarına teşekkür ederim.

Eserin 6. baskısının da Türk hukuk çevresine yararlı olmasını di-
liyorum.

Ankara, 1 Ağustos 2024
Prof. Dr. Fikret EREN

Türk Miras Hukuku

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ .....................................................................................................................V
İÇİNDEKİLER .....................................................................................................Vİİ
KISALTMALAR .......................................................................................... XXXİİİ
KAYNAKÇA (BİBLİYOGRAFYA) ............................................................. XXXV
İSVİÇRE HUKUKUNDA BİRDEN ÇOK YAZAR TARAFINDAN
YAZILMIŞ OLAN KOMMENTARLAR............................................................ Lİ

TÜRK M İ R A S H U K U K U
GİRİŞ

§ 1- MİRAS HUKUKUNUN TANIMI, YERİ, KONUSU, SİSTEMLERİ,
KAYNAKLARI, HAKİM İLKELERİ VE TEMEL KAVRAMLARI .......1
I- MİRAS HUKUKUNUN TANIMI ....................................................................1
II- MİRAS HUKUKUNUN MEDENİ HUKUK İÇİNDEKİ YERİ VE
KONUMU.........................................................................................................3
III- MİRAS HUKUKUNUN KONUSU VE KISIMLARI ......................................4
A- MİRAS HUKUKUNUN KONUSU BİR BAŞKA KİŞİYE
GEÇMEYE ELVERİŞLİ ÖZEL HUKUK İLİŞKİLERİNDEN
OLUŞAN TEREKEDİR ............................................................................4
1) Miras yoluyla geçen hak ve ilişkiler ..................................................5
a) Miras yoluyla geçen hak ve ilişkilerin başında malvarlığı
hak ve ilişkileri gelir...................................................................5
b) Malvarlığı ilişkileri dışında bazı şahıs varlığı değer ve
ilişkileri de miras yoluyla geçer .................................................6
2) Miras yoluyla geçmeyen hak ve ilişkiler............................................6
a) Kişilik hakkı ve bu hakkın içerdiği kişilik değerleri
malvarlığı değeri olmadıkları için tereke içinde yer almaz,
dolayısıyla da mirasçılara geçmezler..........................................6
b) Mirabırakanın sahip olduğu manevi tazminat hakkı da,
sağlığında kendisi tarafından ileri sürülmemişse, miras
yoluyla mirasçılarına geçmez.....................................................7
c) Bazı borç sözleşmelerinin konusunu oluşturan kişiye sıkı
sıkıya bağlı edimler de (alacak ve borçlar da) mirasçıya
geçmez .......................................................................................7

viii İçindekiler
d) Mirasbırakanın kamu hukukundan doğan hakları, özellikle
seçme, seçilme, atanma gibi hak ve hukuki ilişkileri de
miras yoluyla başkalarına geçmez ............................................. 8
e) Miras yoluyla bazı malvarlığı hakları da geçmez ...................... 8
f) Evlenmeyi sona erdiren butlan ve boşanma davaları da ilke
olarak mirasçılara geçmez.......................................................... 9
3) Bazı haklar ise, mirasbırakanın ölümüyle doğmakla birlikte
mirasçılar bunlara miras yoluyla değil, doğrudan doğruya sahip
olmaktadırlar...................................................................................... 9
a) Destekten yoksun kalma tazminatı ............................................ 9
b) Kamu hukuku nitelikli bazı sosyal güvenlik hakları................ 10
B- MİRAS HUKUKUNUN KISIMLARI .................................................... 10
IV- MİRAS HUKUKU SİSTEMLERİ.................................................................. 11
A- LİBERAL SİSTEM ................................................................................. 11
1) Aileyi koruyan sistem (Yasal mirasçılık sistemi) ............................ 11
2) Mirasbırakanı koruyan sistem (İradi=atanmış mirasçılık sistemi)... 12
3) Karma sistem................................................................................... 12
B- KOLLEKTİVİST SİSTEM...................................................................... 12
C- TÜRK MEDENİ KANUNUNUN KABUL ETTİĞİ SİSTEM................ 13
V- MİRAS HUKUKUNUN KAYNAKLARI...................................................... 13
A- YASAL KAYNAKLAR.......................................................................... 13
1) Anayasa ........................................................................................... 13
2) Türk Medeni Kanunu....................................................................... 14
3) Türk Borçlar Kanunu....................................................................... 14
4) Toprak Koruma Arazi Kullanma Kanunu........................................ 14
5) Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu........................................................ 16
6) Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu................................................... 16
7) Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun ........ 16
B- YARDIMCI KAYNAKLAR................................................................... 17
1) Âdetler............................................................................................. 17
2) Bilimsel görüşler.............................................................................. 17
3) Yargı kararları.................................................................................. 18
VI- MİRAS HUKUKUNA HÂKİM OLAN İLKELER........................................ 18
A- TEK MİRAS İLKESİ .............................................................................. 18
B- YASAL MİRASÇILIK İLKESİ .............................................................. 18
C- KÜLLİ HALEFİYET İLKESİ................................................................. 18
1) Miras, mirasçıya mirasbırakanın öldüğü anda hemen geçer............ 19
2) Miras, mirasçıya bir bütün olarak geçer .......................................... 19
3) Miras, mirasçıya kendiliğinden geçer.............................................. 20

İçindekiler ix
D- MİRAS ORTAKLIĞI İLKESİ VEYA MİRASÇILARIN TEREKE
ÜZERİNDE ELBİRLİĞİYLE HAK SAHİPLİĞİ İLKESİ......................21
E- MİRASÇILARIN MİRASBIRAKANIN BORÇLARINDAN
ŞAHSEN (SINIRSIZ) VE MÜTESELSİL OLARAK SORUMLU
OLMALARI İLKESİ...............................................................................21
VII- MİRAS HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI .......................................22
A- MİRASBIRAKAN...................................................................................22
B- MİRASÇI.................................................................................................22
C- TEREKE ..................................................................................................24
D- VASİYET ALACAKLISI........................................................................24
E- ÖLÜME BAĞLI TASARRUF.................................................................25

BİRİNCİ BÖLÜM
MİRASÇILAR

§ 2- YASAL MİRASÇILAR ................................................................................27
I- KAN HISIMLIĞINA DAYANAN YASAL MİRASÇILAR..........................27
A- KAN HISIMLIĞINA DAYANAN MİRASÇILIĞI BELİRLEYEN
SİSTEMLER............................................................................................27
1) Bireysel sistem.................................................................................27
2) Sınıf sistemi .....................................................................................28
3) Zümre sistemi...................................................................................28
a) Zümre sistemine hakim olan ilkeler.........................................29
aa) Önceki zümre mirasçıları sonraki zümre
mirasçılarının mirasçılığını önler.....................................30
bb) Her zümre veya kök içinde zümre başı veya kök başı,
o zümre veya kök içinde daha sonra gelen zümre veya
kök üyelerinin mirasçılığını önler....................................31
cc) Bir zümre veya kök içinde yer alan zümre veya kök
üyesi mirasçılar, eşit derecede hak sahibidirler ...............32
dd) İkinci veya üçüncü zümreler taraflara (kollara)
ayrılmaktadır....................................................................33
ee) Zümre başı veya kök başı mirabırakandan önce ölmüş
ise onun yerine halefiyet yoluyla alt soyu geçer..............34
ff) Artma-çoğalma (Anwahcstum) ilkesi..............................36
b) Zümre sistemine göre kan hısımlığına dayanan yasal
mirasçılar..................................................................................36
aa) Birinci zümre mirasçılar: Altsoy zümresi........................36
bb) İkinci zümre mirasçılar: Ana ve baba zümresi ................37

x İçindekiler
cc) Üçüncü zümre mirasçıları: Büyük ana ve büyük baba
zümresi ............................................................................ 37
c) Mirasbırakana çift hısımlık bağı ile bağlı olanların durumu.... 38
II- MAHKEME KARARINA DAYANAN YASAL MİRASÇILAR ................. 39
III- VATANDAŞLIK BAĞINA DAYANAN YASAL MİRASÇILAR............... 41
IV- EVLİLİK DIŞI İLİŞKİDEN DOĞAN HISIMLARIN YASAL
MİRASÇILIĞI................................................................................................ 43
V- SÖZLEŞMEYE DAYANAN YASAL MİRASÇILAR: SAĞ KALAN
EŞİN MİRASÇILIĞI ...................................................................................... 43
A- GENEL BİLGİ......................................................................................... 43
B- BUTLAN DAVASININ SAĞ KALAN EŞİN MİRASÇILIĞI
ÜZERİNDEKİ ETKİSİ............................................................................ 45
C- BOŞANMA DAVASININ SAĞ KALAN EŞİN MİRASÇILIĞI
ÜZERİNDEKİ ETKİSİ............................................................................ 47
D- SAĞ KALAN EŞİN GAİPLİK HALİNDE MİRASÇILIĞI.................... 48
E- MAL REJİMİNİN SAĞ KALAN EŞİN MİRASÇILIĞINA ETKİSİ..... 49
F- BİRDEN FAZLA EŞİN DURUMU ........................................................ 53
G- EŞİN YASAL MİRAS PAYI .................................................................. 54
1) Sağ kalan eş, birinci zümre (altsoy) ile mirasçı olmuşsa ................. 54
2) Sağ kalan eş, ikinci zümre (ana-baba ve altsoyu) ile mirasçı
olmuşsa ............................................................................................ 55
3) Sağ kalan eş, üçüncü zümre (büyük ana ve büyük babalar ve
onların çocukları) ile birlikte mirasçı olmuşsa................................. 55
4) Sağ kalan eş, bu sonuncular da yok iken mirasçı olursa veya
üçüncü zümrede büyükana ve büyükbabaların çocuklarının
altsoyları ile birleşirse mirasın tamamı kendisine kalır ................... 56
§ 3- ATANMIŞ MİRASÇILAR (İRADİ MİRASÇILAR) ................................ 58
I- TANIM............................................................................................................ 58
II- ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLAR................................................................ 58
A- ÖLÜME BAĞLI TASARRUF EHLİYETİ............................................. 61
1) Genel olarak..................................................................................... 61
a) Tasarruf ehliyetinin kanundaki düzenlenme biçimi................. 61
b) Tasarruf ehliyetinin hukukî niteliği.......................................... 62
c) Ölüme bağlı tasarruflarda temsil yasağı................................... 63
d) Tasarruf ehliyetinin unsurları................................................... 66
aa) Her iki tasarruf şekli için ortak olan unsur: Ayırt etme
gücü................................................................................. 67
bb) Her iki tasarruf şeklinde ayrı olan unsurlar: Belirli yaş
ve erginlik unsuru............................................................ 69
aaa) Vasiyetname için gerekli yaş..................................69

İçindekiler xi
bbb) Miras sözleşmesi için erginlik şartı ........................70
ccc) Miras sözleşmesi yapma ehliyeti yönünden
ayırt etme gücüne sahip küçük ve kısıtlıların
durumu .....................................................................71
e) Tasarruf ehliyetinin bulunması gereken zaman........................72
f) Miras sözleşmesinde karşı tarafın ehliyet bakımından
durumu .....................................................................................72
B- ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARDA İRADE SAKATLIĞI................74
1) İrade unsurunun ölüme bağlı tasarruflardaki önemi.........................75
2) İradeyi sakatlayan sebepler ..............................................................79
a) Yanılma....................................................................................81
aa) Beyanda yanılma .............................................................81
aaa) Beyan içeriğinde yanılma........................................82
bbb) Beyan fiilinde yanılma ............................................83
bb) Saikte yanılma .................................................................83
cc) Kişinin veya şeyin belirtilmesinde açık yanılma .............88
b) Aldatma....................................................................................90
c) Korkutma .................................................................................93
d) Zorlama ....................................................................................95
C- HUKUKA VE AHLÂKA AYKIRILIK...................................................96
1) Kanundaki düzenleme biçimi...........................................................96
2) Hukuka ve ahlâka aykırılık kavramları ............................................97
a) Emredici hukuk kurallarına aykırılık........................................98
b) Kamu düzenine aykırılık ..........................................................99
c) Kişilik hakkına aykırılık.........................................................100
d) Ahlâka aykırılık oluşturan hâller............................................102
aa) Tasarrufun kendisi veya tasarrufun bağlandığı koşul
ya da yüklemenin konusu ahlâka aykırıdır ....................102
bb) Tasarruf, koşul veya yüklemenin amacı ahlâka
aykırıdır .........................................................................103
cc) Lehtarı bir fiil ve harekete zorlayan tasarruf, koşul ve
yüklemeler ahlâka aykırıdır...........................................105
dd) Ekonomik özgürlüklerin aşırı derecede
sınırlandırılması ahlâka aykırıdır...................................109
3) Anlamsız veya yalnız başkalarını rahatsız edici nitelikte olan
koşul ve yüklemeler .......................................................................111
4) İmkansız koşul ve yüklemeler........................................................112
§ 4- ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN ŞEKİLLERİ................................114
I- VASİYETNAME ..........................................................................................115

xii İçindekiler
A- EL YAZILI VASİYETNAME .............................................................. 115
1) El yazılı vasiyetnamenin yazılacağı malzeme ............................... 115
2) El yazılı olma şartı......................................................................... 116
3) Tarih şartı....................................................................................... 118
4) Vasiyetnamenin düzenlendiği yer şartı.......................................... 122
5) İmza şartı ....................................................................................... 122
6) Ekler, çizinti ve düzeltmeler.......................................................... 124
B- RESMÎ VASİYETNAME ..................................................................... 126
1) Genel bilgi ..................................................................................... 126
2) Çeşitleri.......................................................................................... 127
a) Okuma yazma bilenler tarafından yapılan resmî
vasiyetname ........................................................................... 127
b) Okuma yazma bilmeyenler tarafından yapılan resmî
vasiyetname ........................................................................... 130
C- SÖZLÜ VASİYET ................................................................................ 131
1) Genel bilgi ..................................................................................... 131
2) Şartları ........................................................................................... 132
a) Belgeleme yoluyla sözlü vasiyet............................................ 132
b) Tutanağa geçirme yoluyla sözlü vasiyet ................................ 133
3) Tanıklık ehliyeti............................................................................. 133
4) Hüküm ve sonuçları....................................................................... 134
D- TÜRK MİRAS HUKUKU YÖNÜNDEN ORTAK
VASİYETNAME .................................................................................. 134
II- MİRAS SÖZLEŞMESİ................................................................................. 136
III- ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN ORTADAN KALDIRILMASI ....... 138
A- VASİYETNAMENİN ORTADAN KALDIRILMASI ......................... 138
1) Dönme yoluyla .............................................................................. 138
a) Vasiyetnameden açık olarak dönme ...................................... 139
c) Ölüme bağlı bir tasarruf ile vasiyetnameden dönme.............. 140
d) Sağlar arası bir işlem ile vasiyetnameden dönme .................. 140
e) Vasiyetnameden dönmeden dönme ....................................... 141
2) Vasiyetnamenin yok edilmesi veya yok olması yoluyla ortadan
kaldırılması .................................................................................... 141
3) Vasiyetnamenin, evliliğin butlanı veya boşanma ile ortadan
kaldırılması .................................................................................... 142
4) Bir aylık sürenin geçmesi nedeniyle sözlü vasiyetin ortadan
kalkması......................................................................................... 143
5) Atanmış mirasçı veya vasiyet alacaklısının mirasbırakandan
önce ölmesi, mirasçılıktan yoksun kalması ve mirası reddetmesi . 143

İçindekiler xiii
B- MİRAS SÖZLEŞMESİNİN ORTADAN KALDIRILMASI.................143
1) Miras sözleşmesinin tarafların yazılı anlaşmasıyla ortadan
kaldırılması ....................................................................................143
2) Miras sözleşmesinin mirasbırakanın mirasçılıktan çıkarma
yoluyla tek yanlı irade beyanıyla ortadan kaldırılması...................144
3) Miras sözleşmesinden Borçlar Kanununda düzenlenmiş
bulunan temerrüt hükümlerine dayanılarak dönülmesi ..................144
4) Miras sözleşmesinin, lehtarın mirasbırakandan önce ölmesi
nedeniyle ortadan kalkması............................................................144
5) Miras sözleşmesinin iradeyi sakatlayan bir sebeple ortadan
kalkması.........................................................................................144
6) Miras sözleşmesinin, evlilik birliğinin boşanma veya butlan
nedeniyle sona ermesi dolayısıyla ortadan kalkması......................144
7) Miras sözleşmesinin iptal dâvasıyla ortadan kalkması; tenkis
dâvasıyla indirilmesi ......................................................................145
§5- MADDİ ANLAMDA ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLAR.......................146
I- GENEL OLARAK ........................................................................................146
II- YALNIZ VASİYETNAMEYLE YAPILABİLEN MADDİ
TASARRUFLAR ..........................................................................................147
III- YALNIZ MİRAS SÖZLEŞMESİYLE YAPILABİLEN MADDİ
TASARRUFLAR ..........................................................................................149
IV- HEM VASİYETNAME HEM MİRAS SÖZLEŞMESİ YOLUYLA
YAPILABİLEN MADDİ TASARRUFLAR.................................................149
V- MADDİ ANLAMDA ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN
ÇEŞİTLERİ...................................................................................................152
A- MİRASÇI ATAMA ...............................................................................152
B- VASİYET...............................................................................................154
1) Tanım ve genel bilgi ......................................................................154
2) Vasiyet alacaklısı-Vasiyet borçlusu ...............................................156
a) Vasiyet alacaklısı ...................................................................156
b) Vasiyet borçlusu.....................................................................157
3) Vasiyet türleri.................................................................................158
a) Mal vasiyeti............................................................................158
aa) Belirli mal vasiyeti.........................................................159
bb) Çeşit vasiyeti .................................................................159
b) Sınırlı ayni hak vasiyeti (İntifa, oturma, rehin vb. vasiyeti)
vasiyeti ...................................................................................160
c) İrat (gelir) vasiyeti..................................................................160
d) Alacak ve diğer hak vasiyeti ..................................................160

xiv İçindekiler
e) Borçtan kurtarma vasiyeti...................................................... 161
f) Sağlama (tedarik) vasiyeti...................................................... 161
g) Ön vasiyet .............................................................................. 161
h) Alt vasiyet.............................................................................. 161
4) Vasiyet borcunun muaccel olması ................................................. 162
5) Vasiyet borçlusunun vasiyet konusunu vasiyet alacaklısına
teslim borcu ................................................................................... 163
C- KOŞUL VE YÜKLEME ....................................................................... 163
1) Genel olarak................................................................................... 163
2) Koşul.............................................................................................. 164
3) Yükleme ........................................................................................ 166
D- YEDEK MİRASÇI ATANMASI .......................................................... 168
E- ART MİRASÇI ATANMASI................................................................ 170
1) Önmirasçı-Artmirasçı .................................................................... 170
2) Mirasın geçtiği an .......................................................................... 172
3) Defter tutulması ve güvence verilmesi .......................................... 172
4) Artmirasçı atamanın hüküm ve sonuçları ...................................... 173
a) Önmirasçı hakkında ............................................................... 173
b) Artmirasçı hakkında............................................................... 174
F- VASİYETİ YERİNE GETİRME GÖREVLİSİ ATAMA
TASARRUFU........................................................................................ 175
1) Genel olarak................................................................................... 175
2) Amacı ve tanımı............................................................................. 175
3) Hukuki niteliği............................................................................... 176
4) İçeriği ve kapsamı.......................................................................... 177
5) Vasiyeti yerine getirme görevlisinin nitelikleri ............................. 179
6) Vasiyeti yerine getirme görevlisinin görevinin başlaması ve
sona ermesi .................................................................................... 181
7) Vasiyeti yerine getirme görevlisinin ücreti.................................... 183
8) Vasiyeti yerine getirme görevlisinin görev ve yetkileri................. 185
a) Genel olarak........................................................................... 185
b) Vasiyeti yerine getirme görevlisinin zilyetliği....................... 187
c) Vasiyeti yerine getirme görevlisinin tasarruf yetkisi ............. 188
d) Vasiyeti yerine getirme görevlisinin dava ehliyeti................. 189
9) Vasiyeti yerine getirme görevlisinin sorumluluğu......................... 189
G- VAKIF................................................................................................... 190
H- MİRAS SÖZLEŞMESİ.......................................................................... 193
1) Olumlu miras sözleşmesi............................................................... 193

İçindekiler xv
2) Olumsuz miras sözleşmesi (Mirastan feragat sözleşmesi).............194
a) Genel olarak ...........................................................................194
b) Mirastan feragat sözleşmesi yapmaya yetkili olan
mirasçılar................................................................................195
c) Kapsamı ve içeriği..................................................................196
d) Türleri.....................................................................................197
e) Hukuki sonuçları ....................................................................198
aa) Mirastan feragat eden bakımından.................................198
bb) Feragat edenin altsoyu bakımından ...............................199
aaa) İvazsız mirastan feragat sözleşmesinde............... 199
bbb) İvazlı mirastan feragat sözleşmesinde................. 201
cc) Mirasbırakanın alacaklıları bakımından ........................201
f) Mirastan feragatin hükümsüzlüğü ..........................................203
aa) Feragatin belli bir kişi lehine yapılmış olması...............204
bb) Feragatin en yakın ortak kökün altsoyu lehine
yapılmış sayılması .........................................................205
I- MİRASÇILIKTAN ÇIKARMA ............................................................206
1) Genel olarak...................................................................................206
2) Mirasçılıktan çıkarmanın çeşitleri..................................................206
a) Cezalandırıcı mirasçılıktan çıkarma .......................................206
aa) Mirasçılıktan çıkarma sebepleri.....................................207
aaa) Saklı paylı mirasçı mirasbırakana veya
yakınlarından birine karşı ağır bir suç
işlemişse ................................................................ 207
bbb) Saklı paylı mirasçı mirasbırakana veya
mirasbırakanın ailesi üyelerine karşı aile
hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli
ölçüde yerine getirmemişse.................................. 207
bb) Mirasçılıktan çıkarmanın tabi olduğu şekil....................209
cc) Mirasçılıktan çıkarmanın ispatı .....................................209
dd) Cezai mirasçılıktan çıkarmanın hüküm ve sonuçları .....210
ee) Cezai mirasçılıktan çıkarmanın hükümsüzlüğü .............211
aaa) Tenkis davası ile ileri sürülmesi .......................... 211
bbb) İptal davası ile ileri sürülmesi.............................. 212
b) Koruyucu mirasçılıktan çıkarma ............................................212
VI- ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN YORUMU .......................................214
A- GENEL OLARAK.................................................................................214
B- YORUM TÜRLERİ...............................................................................216
1) Açıklayıcı yorum ...........................................................................216

xvi İçindekiler
2) Tamamlayıcı yorum....................................................................... 216
3) Uyarlayıcı yorum........................................................................... 217
4) Dönüştürücü yorum ....................................................................... 217
C- YORUM KURALLARI ........................................................................ 217
1) Ölüme bağlı tasarrufun metnine öncelik verilmesi kuralı.............. 217
2) Açıklık kuralı................................................................................. 218
3) Tasarruf dışındaki olgu ve olayların (dış olgu ve olayların)
ancak ölüme bağlı tasarruf ile bağlantısı olması halinde göz
önünde tutulması kuralı (ima-dayanak teorisi) .............................. 218
4) Ölüme bağlı tasarrufun geçerliliği lehine yorum kuralı
(favor testamenti kuralı) ................................................................ 219
5) Mirasın yasal mirasçılık yoluyla geçmesi kuralı............................ 221
§6- ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN İPTALİ DAVASI........................ 222
I- GENEL BİLGİ.............................................................................................. 222
II- GÖREVLİ MAHKEME................................................................................ 223
III- YETKİLİ MAHKEME ................................................................................. 223
IV- İPTAL DAVASINDA TARAFLAR............................................................. 223
A- DAVACI TARAF.................................................................................. 223
B- DAVALI TARAF.................................................................................. 226
V- İPTAL DAVASINDA İSPAT YÜKÜ .......................................................... 227
A- TASARRUF EHLİYETİ YÖNÜNDEN................................................ 228
B- İRADEYİ SAKATLAYAN SEBEPLER YÖNÜNDEN....................... 231
C- HUKUKA VEYA AHLÂKA AYKIRILIK YÖNÜNDEN ................... 233
D- ŞEKİL NOKSANLIĞI YÖNÜNDEN................................................... 233
VI- İPTAL DAVASINDA HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRELER................................ 237
A- BİR YILLIK SÜRE ............................................................................... 239
B- ON YILLIK SÜRE................................................................................ 241
C- YİRMİ YILLIK SÜRE.......................................................................... 243
D- İPTAL DEF’İ......................................................................................... 247
VII- İPTALİN HUKUKÎ NİTELİĞİ..................................................................... 248
VIII- İPTAL KARARININ HÜKÜM VE SONUÇLARI...................................... 251
A- TASARRUF YÖNÜNDEN................................................................... 251
B- KİŞİLER YÖNÜNDEN ........................................................................ 258
C- KAZANDIRMALARIN GERİ VERİLMESİ (İADESİ)
YÖNÜNDEN: MİRAS SEBEBİYLE İSTİHKAK DAVASI................ 259

İçindekiler xvii

İKİNCİ BÖLÜM

§ 7- SAKLI PAY, SAKLI PAYLI MİRASÇILAR VE TENKİS DAVASI....261
I- GENEL OLARAK ........................................................................................261
II- SAKLI PAYLI MİRASÇILAR.....................................................................262
III- TENKİS DAVASI.........................................................................................263
A- TENKİS DAVASININ TANIMI...........................................................263
B- TENKİS DAVASININ ÇEŞİTLERÎ......................................................265
1) TMK m.560 vd.’na göre tenkis davası...........................................266
2) TMK m.519/I’e göre tenkis davası ................................................266
3) TMK m.527’ye göre tenkis davası.................................................266
4) TMK m. 566/II’ye göre tenkis davası ............................................266
5) TMK m. 276/III’ye göre tenkis davası...........................................266
6) TMK m. 562’ye göre tenkis davası................................................267
C- TENKİS DAVASININ HUKUKÎ NİTELİĞİ........................................268
D- TENKİS DAVASININ ŞARTLARI......................................................271
1) Mirabırakanın tasarruf oranını aşmış olması..................................271
a) Genel olarak ...........................................................................271
b) Tasarruf oranının hesaplanması..............................................272
aa) Terekenin tespit ve değerlendirilmesi............................272
aaa) Terekenin tespiti ................................................... 273
bbb) Terekenin parasal olarak değerlendirilmesi........ 278
bb) Saklı paylar toplamının hesaplanması ...........................282
cc) Kazandırmaların hesaplanması......................................283
c) Mirası ret, mirasçılıktan çıkarma, mirastan feragat ve
mirastan yoksun kalmanın tasarruf oranı üzerindeki
etkileri ....................................................................................284
aa) Mirası ret .......................................................................284
bb) Mirastan feragat.............................................................285
cc) Mirasçılıktan çıkarma ....................................................286
dd) Mirastan yoksun kalma..................................................286
2) Saklı payın ihlâl edilmiş olması .....................................................287
a) Genel olarak ...........................................................................287
b) Saklı paya mahsubu gereken kazandırmalar ..........................292
aa) Ölüme bağlı kazandırmalar............................................292
aaa) Mirasçı atama tasarrufu........................................ 292
bbb) Mal vasiyeti tasarrufu........................................... 293
bb) Denkleştirmeye tâbi kazandırmalar ...............................293

xviii İçindekiler
cc) Sağlararası karşılıksız kazandırmalar............................ 294
c) Paylaştırma kuralına ilişkin karine......................................... 298
§ 8- TENKİS DAVASININ KONUSU .............................................................. 301
I- TENKİSE TÂBİ KARŞILIKSIZ KAZANDIRMA KAVRAMI .................. 301
A- ÖLÜME BAĞLI KAZANDIRMALAR................................................ 303
1) Vasiyetname ile yapılan ölüme bağlı kazandırmalar ..................... 304
2) Miras sözleşmesiyle yapılan ölüme bağlı kazandırmalar............... 304
a) Olumlu miras sözleşmesi ....................................................... 305
b) Olumsuz miras sözleşmesi..................................................... 305
B- SAĞLARARASI KAZANDIRMALAR ............................................... 306
1) Genel olarak................................................................................... 306
2) Tenkise tâbi sağlararası kazandırmaların çeşitleri ......................... 306
a) Miras payına mahsuben verilmiş olup da denkleştirmeye
tâbi olmayan kazandırmalar................................................... 307
aa) Bu husustaki görüşler.................................................... 307
aaa) Objektif (hâkim) görüş..........................................307
aaaa) Miras payına mahsuben verilmiş olup
da, denkleştirme yükümlüsünün yasal
mirasçılık sıfatını kaybetmesinden
dolayı denkleştirmeye tabi olmayan
kazandırmalar..........................................307
bbbb) Nitelikleri itibariyle denkleştirmeye tâbi
olup da mirasbırakanın bundan muaf
tuttuğu kazandırmalar .............................308
bbb) Sübjektif görüş.......................................................309
ccc) Kişisel görüşümüz .................................................311
b) Altsoya miras payına mahsuben verilmiş olup da
denkleştirmeye tâbi tutulmayan kazandırmaların çeşitleri..... 313
aa) Çeyiz ............................................................................. 314
bb) Kuruluş sermayesi......................................................... 314
cc) Malvarlığı devri............................................................. 315
dd) Borçtan kurtarma (ibra)................................................. 315
ee) Ve mirasbırakanın benzerleri gibi altsoyuna bir
karşılık almaksızın yapmış olduğu kazandırmalar ........ 316
c) Miras haklarının ölümden önce tasfiyesi maksadıyla
yapılan kazandırmalar............................................................ 319
d) Sağlararası bağışlamalar ........................................................ 321
aa) Genel olarak .................................................................. 321
bb) Mirasbırakanın serbestçe dönme hakkını saklı
tuttuğu bağışlamalar...................................................... 323

İçindekiler xix
cc) Mirasbırakanın ölümünden önceki bir yıl içinde
yapmış olduğu bağışlamalar ..........................................324
e) Saklı pay kurallarını etkisiz kılmak amacıyla yapıldığı
açık olan kazandırmalar .........................................................328
aa) Söz konusu kazandırma saklı pay kurallarını etkisiz
kılmak amacıyla yapılmış olmalıdır ..............................329
f) Hayat sigortaları.....................................................................343
aa) Genel olarak...................................................................343
bb) Hayat sigortalarının tenkise tâbi tutulabilmesi için
gerekli şartlar.................................................................344
aaa) Ortada yapılmış bir hayat sigortası mevcut
olmalıdır................................................................ 344
bbb) Söz konusu sigorta mirasbırakanın ölümüne
karşı yapılmış olmalıdır........................................ 346
ccc) Yapılmış olan sigortanın primleri mirasbırakan
tarafından ödenmiş olmalıdır............................... 346
ddd) Mirasbırakan sigorta talebini üçüncü kişi lehine
karşılıksız olarak yapmış veya devretmiş
olmalıdır................................................................ 346
eee) Sigorta meblağı mirasbırakanın ölümünde
üçüncü bir kişiye ait olmalıdır. ............................ 346
aaaa) Lehtar tâyini, yani üçüncü kişi lehine
sigorta suretiyle ...................................... 347
bbbb) Devir suretiyle ........................................ 349
cccc) Sigorta vasiyeti suretiyle ........................ 349
fff) Söz konusu sigorta mirasın açıldığı anda satın
alma değerine sahip bir sigorta olmalıdır............ 351
3) Tenkise tâbi olmayan sağlararası kazandırmalar............................352
§ 9- TENKİS DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME,
TARAFLAR, İSPAT YÜKÜ, HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE VE TENKİS
DAVASININ HÜKÜM VE SONUÇLARI ................................................355
I- TENKİS DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME .................355
A- GÖREVLİ MAHKEME.........................................................................355
B- YETKİLİ MAHKEME ..........................................................................355
II- TENKİS DAVASINDA TARAFLAR ..........................................................358
A- DAVACILAR........................................................................................358
1) Saklı paylı mirasçılar .....................................................................358
2) Saklı paylı mirasçının alacaklıları ve iflâs masası..........................369
a) Tenkis davasının şartları mevcut olmalıdır ............................370

xx İçindekiler
b) Saklı paylı mirasçıya karşı borç ödemekten aciz belgesi
veya iflâs kararı alınmış olmalıdır ......................................... 370
c) Saklı paylı mirasçı tenkis davasını açmamış olmalıdır.......... 372
d) Saklı paylı mirasçıya tenkis davasını açması için yapılan
ihtar sonuçsuz kalmış olmalıdır ............................................. 373
B- DAVALILAR........................................................................................ 376
III- TENKİS DAVASINDA İSPAT YÜKÜ ....................................................... 380
IV- TENKİS DAVASINI AÇMA HAKKINI DÜŞÜREN SÜRELER............... 383
A- BİR YILLIK SÜRE ............................................................................... 384
B- ON YILLIK SÜRE................................................................................ 385
C- ÖNCEKÎ BİR TASARRUFU ORTADAN KALDIRAN SONRAKİ
BİR TASARRUFUN İPTALİNE KARAR VERİLMESİ HALİNDE
SÜRE..................................................................................................... 386
D- TENKİS DEF’İ...................................................................................... 387
E- EDA DAVASI SÜRESİ ........................................................................ 388
V- TENKİS DAVASININ HÜKÜM VE SONUÇLARI ................................... 389
A- TENKİS KARARI................................................................................. 389
1) Tenkis kararının hukuki niteliği..................................................... 389
2) Tenkis kararının kapsamı............................................................... 390
a) Taraflar yönünden.................................................................. 390
b) Kazandırmalar yönünden (tenkiste sıra) ................................ 391
aa) Genel olarak .................................................................. 391
bb) Ölüme bağlı kazandırmalar ........................................... 394
aaa) Kazandırmalar üçüncü kişiler lehine
yapılmıştır ..............................................................394
bbb) Kazandırmalar saklı paylı mirasçılar lehine
yapılmıştır ..............................................................399
ccc) Kazandırmalar saklı paylı mirasçılarla
üçüncü kişilere yapılmıştır....................................402
ddd) Kazandırmalar bir veya daha fazla üçüncü
kişi yanında tek bir saklı paylı mirasçıya
yapılmıştır ..............................................................404
cc) Sağlararası kazandırmalar ............................................. 405
dd) Kamu yararına kazandırmaların tenkisi......................... 407
c) Özel Olarak düzenlenmiş bazı kazandırmalar........................ 408
aa) Değerinde bir azalma meydana gelmeksizin
bölünmesi mümkün olmayan belirli mal vasiyetleri ..... 409
bb) İrat ve İntifa kazandırmaları.......................................... 411
aaa) Genel olarak...........................................................411

İçindekiler xxi
bbb) Seçimlik yetkinin kullanılması ve bunun
sonuçları ................................................................ 413
cc) Artmirasçılık tasarrufu...................................................414
B- DAVALININ (LEHTARIN) GERİ VERME BORCU..........................415
1) Genel olarak...................................................................................415
2) Eda davasının hukukî niteliği.........................................................416
a) Ölüme bağlı kazandırmalar hakkında.....................................417
b) Sağlararası kazandırmalar hakkında.......................................417
3) Geri verme (iade) borcunun kapsamı.............................................420
a) Ölüme bağlı kazandırmalarda geri verme borcunun
kapsamı ..................................................................................420
b) Sağlararası kazandırmalarda geri verme borcunun
kapsamı ..................................................................................421
aa) İyiniyetli lehtarın geri verme borcu ...............................421
bb) Kötü niyetli lehtarın geri verme borcu...........................424
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

§10- MİRASIN GEÇMESİ..................................................................................427
I- GENEL OLARAK ........................................................................................427
II- MİRASIN AÇILMASI..................................................................................427
A- MİRASIN AÇILMA ANI......................................................................427
1) Mirasbırakanın ölümü....................................................................427
2) Mirasbırakanın gaipliği..................................................................429
a) Genel olarak ...........................................................................429
b) Hakkında gaiplik kararı verilen kişinin mirası .......................430
aa) Güvence gösterme zorunluluğu .....................................430
bb) Geri verme yükümlülüğü...............................................433
c) Mirasçının gaipliği .................................................................439
d) Hazinenin gaiplik kararı talebi ...............................................441
e) Hakkında gaiplik kararı verilen kişinin hem mirasbırakan
hem de mirasçı olması............................................................443
B- MİRASIN AÇILDIĞI YER...................................................................444
C- MİRASIN AÇILMASININ HÜKÜM VE SONUÇLARI......................444
1) Miras ehliyetinin (Mirasta hak sahibi olmanın) şartları .................444
a) Hak ehliyetine sahip olmak ....................................................444
b) Mirasbırakanın ölümü anında sağ (hayatta) olmak ................445

xxii İçindekiler
c) Mirastan yoksun olmamak..................................................... 445
aa) Genel bilgi..................................................................... 445
bb) Sebepleri........................................................................ 447
aaa) Mirasbırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak
öldüren veya öldürmeye teşebbüs edenler...........447
bbb) Mirasbırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak
sürekli şekilde ölüme bağlı tasarruf
yapamayacak duruma getirenler...........................448
ccc) Mirasbırakanın ölüme bağlı bir tasarruf
yapmasını veya böyle bir tasarruftan dönmesini
aldatma, zorlama veya korkutma yoluyla
sağlayanlar ve engelleyenler.................................449
ddd) Mirasbırakanın artık yeniden yapamayacağı bir
durumda ve zamanda ölüme bağlı bir tasarrufu
kasten ve hukuka aykırı olarak ortadan
kaldıranlar veya bozanlar......................................450
cc) Hüküm ve sonuçları ...................................................... 451
aaa) Mirastan yoksunluk kanun gereği,
kendiliğinden gerçekleşir......................................451
bbb) Mirastan yoksunluk geçmişe etkilidir..................452
ccc) Mirastan yoksunluk nispidir .................................452
ddd) Mirastan yoksunluk kişiseldir...............................453
eee) Mirastan yoksunluk af ile ortadan kalkar.............453
III- MİRASIN GEÇMESİNİN SONUÇLARI..................................................... 454
A- KORUMA ÖNLEMLERİ...................................................................... 454
1) Genel bilgi ..................................................................................... 454
2) Genel Koruma Önlemleri .............................................................. 455
a) Defter tutma ........................................................................... 455
b) Mühürleme............................................................................. 457
c) Terekenin resmen yönetı̇lmesı̇ ............................................... 458
aa) Genel olarak .................................................................. 458
bb) Tereke yöneticisinin hukuki niteliği.............................. 459
cc) Terekenin resmen yönetilmesini gerektiren haller ........ 460
dd) Resmi yönetici............................................................... 463
ee) Görev, temsil ve sorumluluk ......................................... 464
d) Mirasçıların bilinmemesi halinde ilan verilmesi.................... 465
3) Vasiyetname ile ilgili işlemler....................................................... 466
a) Teslim görevi ve alınacak önlemler....................................... 466
b) Vasiyetnamenin açılması ....................................................... 467

İçindekiler xxiii
c) İlgililere tebliğ........................................................................467
4) Mirasçılık belgesi...........................................................................468
IV- MİRASIN KAZANILMASI..........................................................................471
A- MİRASIN MİRASÇILAR TARAFINDAN KAZANILMASI..............471
1) Mirasçılar, mirası bir bütün olarak kazanırlar................................472
2) Mirasçılar, mirası kanun gereğince kendiliğinden kazanırlar ........472
3) Mirasçılar, mirası doğrudan doğruya kazanırlar ............................473
4) Yasal mirasçılar, mirası atanmış mirasçılara teslim etmekle
yükümlüdürler................................................................................474
5) Mirasçılar tereke borçlarından müteselsilen ve kişisel olarak
sorumlu olurlar...............................................................................475
B- VASİYET ALACAKLILARI TARAFINDAN KAZANILMASI.........476
C- ALACAKLILARIN DURUMU ............................................................479
§ 11- MİRAS SEBEBİYLE İSTİHKAK DAVASI VE MİRAS
ORTAKLIĞI................................................................................................481
I- MİRAS SEBEBİYLE İSTİHKAK DAVASI ................................................481
A- KAVRAM VE TANIM..........................................................................481
B- DAVANIN KONUSU VE KAPSAMI ..................................................484
C- NİTELİKLERİ.......................................................................................485
1) Miras sebebiyle istihkak davası, külli (tümsel) bir davadır............485
2) Miras sebebiyle istihkak davası, bir eda davasıdır.........................485
3) Miras sebebiyle istihkak davası, mutlak bir davadır ......................486
4) Miras sebebiyle istihkak davası, ikincil (tali) bir davadır ..............486
D- MİRAS SEBEBİYLE İSTİHKAK DAVASININ YARARLARI..........488
1) Miras sebebiyle istihkak davası, külli bir davadır..........................488
2) Miras sebebiyle istihkak davasında davacı, hakkın korunması
için davalının güvence göstermesini, dava konusu taşınmaza
tedbir konulmasını isteyebilir.........................................................488
3) Davalı, davacıya karşı kazandırıcı zamanaşımı savunmasında
bulunamaz ......................................................................................489
4) Miras sebebiyle istihkak davasında aynî ikame ilkesi
geçerlidir........................................................................................490
5) Miras sebebiyle istihkak davasında görevli ve yetkili
mahkeme ........................................................................................490
E- MİRAS SEBEBİYLE İSTİHKAK DAVASININ TARAFLARI...........491
1) Davacı ............................................................................................491
2) Davalı.............................................................................................493
F- İSPAT YÜKÜ........................................................................................496
G- ZAMANAŞIMI......................................................................................497

xxiv İçindekiler
1) Genel olarak................................................................................... 497
2) Zamanaşımı süreleri ...................................................................... 498
a) Sübjektif ve nispi nitelikte kısa süreli zamanaşımı ................ 498
b) Objektif ve mutlak nitelikte uzun süreli zamanaşımı............. 500
H- DAVANIN HÜKÜM VE SONUÇLARI............................................... 501
II- MİRAS ORTAKLIĞI ................................................................................... 503
A- TANIMI................................................................................................. 503
B- MİRAS ORTAKLIĞININ ÖZELLİKLERİ .......................................... 504
1) Miras ortaklığı yalnız mirasçılar arasında kurulur......................... 504
2) Miras ortaklığı mirasçılar arasında kanun gereği kendiliğinden
kurulur ........................................................................................... 504
3) Miras ortaklığının konusu terekedeki tüm haklar ve borçlardır..... 505
4) Mirasçılar tereke malları üzerinde elbirliğiyle hak sahibidirler..... 506
5) Miras ortaklığının tüzel kişiliği yoktur.......................................... 506
6) Miras ortaklığı, niteliği itibariyle geçici bir ortaklık olup,
amacı en kısa ve uygun zamanda mirasın paylaşılmasıdır............. 507
C- MİRASÇILARIN MİRAS ORTAKLIĞI İÇİNDEKİ
DURUMLARI....................................................................................... 507
1) Borçlandırıcı işlemlerle tasarruf işlemleri ..................................... 507
a) Mirasçıların mirasın açılmasından önce miras paylarının
devri hakkında yaptıkları sözleşme........................................ 508
b) Mirasçıların mirasın açılmasından sonra miras payı
üzerinde yaptıkları devir sözleşmesi...................................... 510
aa) Genel bilgi..................................................................... 510
bb) Miras payını devir sözleşmesinin tanımı....................... 511
cc) Devir sözleşmesinin tâbi olduğu şekil........................... 512
dd) Devir sözleşmesinin tarafları......................................... 514
aaa) Devreden taraf .......................................................514
bbb) Devralan taraf ortak bir mirasçı olabileceği
gibi, üçüncü bir kişi de olabilir.............................517
ee) Devir sözleşmesinin konusu ve sonuçları...................... 517
aaa) Miras payı kavramı................................................517
bbb) Devralanın üçüncü kişi olması hali ......................518
ccc) Devralanın ortak mirasçı olması hali ...................520
ddd) Miras payının birden çok kişiye devri..................526
aaaa) Devralanlar ortak mirasçı sıfatını
haizdir .....................................................527
bbbb) Devralanlar üçüncü kişilerdir..................527
ff) Tereke borçlarından sorumluluk.................................... 527

İçindekiler xxv
aaa) Devir sözleşmesinin ortak mirasçılar arasında
yapılması ............................................................... 527
aaaa) Dış ilişki ................................................. 527
bbbb) İç ilişki.................................................... 528
bbb) Devir sözleşmesi üçüncü bir kişiyle
yapılmıştır ............................................................. 528
aaaa) Dış ilişki ................................................. 528
bbbb) İç ilişki.................................................... 529
c) Tereke mallarına ilişkin sözleşmeler......................................529
2) Mirasçıların tereke yönetimine katılmaları ....................................530
3) Mirasçıların terekeden yararlanmaları ...........................................530
4) Mirasçıların terekeyle ilgili uyuşmazlıklarda taraf ehliyetleri .......530
5) Mirasçıların tereke borçlarından sorumluluğu ...............................531
D- MİRAS ORTAKLIĞININ SONA ERMESİ..........................................531
1) Mirasın paylaşılması miras ortaklığını sona erdirir........................531
2) Elbirliği mülkiyetinden paylı mülkiyete geçme miras
ortaklığını sona erdirir....................................................................531
3) Kat mülkiyetine geçme miras ortaklığını sona erdirir....................532
4) Miras ortaklığı bir mirsaçının miras payını devretmesi halinde
yalnız onun yönünden sona erer.....................................................532
§12- MİRASIN REDDİ .......................................................................................533
I- GENEL OLARAK ........................................................................................533
II- GERÇEK RET...............................................................................................533
A- Genel olarak ...........................................................................................533
B- Ret beyanının şekli.................................................................................536
C- Ret süresi................................................................................................538
D- Ret hakkının mirasçıya geçmesi.............................................................540
E- Ret hakkının düşmesi (Örtülü kabul) .....................................................540
III- HÜKMEN RET.............................................................................................544
IV- MİRASI REDDİN HÜKÜM VE SONUÇLARI...........................................544
A- Mirasçılardan biri tarafından ret.............................................................544
B- En yakın mirasçıların tamamı tarafından ret ..........................................545
C- Altsoyun tamamı tarafından ret..............................................................545
D- Sonra gelen mirasçılar yararına ret.........................................................546
E- Mirasçıların alacaklılarının korunması...................................................546
F- Ret halinde sorumluluk ..........................................................................547
V- MİRASIN TUTULAN DEFTER UYARINCA KABULÜ...........................549
A- RESMİ DEFTER TUTMA KAVRAMI VE AMACI............................549

xxvi İçindekiler
B- RESMİ DEFTER TUTULMASI TALEBİ............................................ 551
1) Talebe yetkili olanlar..................................................................... 551
2) Talebin şekli ve ileri sürüldüğü makam......................................... 552
3) Talebin süresi................................................................................. 553
C- RESMİ DEFTER TUTMA İŞLEMİ...................................................... 554
1) Usûlü.............................................................................................. 554
2) İşlemlerin durması ......................................................................... 556
3) Defter tutmanın sona ermesi.......................................................... 557
D- RESMİ DEFTER TUTULMASININ HÜKÜM VE SONUÇLARI...... 558
1) Mirasçılara çağrı............................................................................ 558
2) Mirasçıların beyanı........................................................................ 559
3) Mirasın tutulan deftere göre kabulünün sonuçları ......................... 560
VI- RESMİ TASFİYE ......................................................................................... 561
A- AMACI VE HUKUKİ NİTELİĞİ......................................................... 561
B- RESMİ TASFİYE TALEBİ................................................................... 563
1) Mirasçıların istemesiyle................................................................. 563
2) Mirasbırakanın alacaklılarının istemesiyle .................................... 564
C- RESMİ TASFİYENİN YAPILMASI.................................................... 565
1) Olağan usul ile tasfiye ................................................................... 566
2) İflas usulüyle tasfiye...................................................................... 567

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

§13- MİRASIN PAYLAŞILMASI ..................................................................... 569
I- GENEL OLARAK........................................................................................ 569
II- MİRASIN PAYLAŞILMASI........................................................................ 570
A- GENEL BİLGİ VE TANIM .................................................................. 570
B- MİRASI PAYLAŞMANIN HUKUKİ NİTELİĞİ................................. 570
C- MİRASI PAYLAŞMANIN ÇEŞİTLERİ............................................... 572
1) İradi paylaşma-yargısal paylaşma.................................................. 572
a) İradi paylaşma........................................................................ 572
b) Yargısal (Kazai) paylaşma..................................................... 572
2) Tam paylaşma-kısmi paylaşma...................................................... 573
a) Tam paylaşma ........................................................................ 573
b) Kısmi paylaşma...................................................................... 573
aa) Sübjektif kısmi paylaşma .............................................. 573
bb) Objektif kısmi paylaşma................................................ 574

İçindekiler xxvii
cc) Karma kısmi paylaşma ..................................................574
3) Aynen paylaşma-Satış bedelini paylaşma ......................................574
a) Aynen paylaşma .....................................................................575
b) Satış bedelini (nakden) paylaşma ...........................................575
4) Mirasın, elbirliği hak sahipliğinden paylı hak sahipliğine
geçme yoluyla paylaşılma ..............................................................575
5) Mirasın, miras ortaklığının başka bir ortaklık türüne çevrilmesi
yoluyla paylaşılması.......................................................................576
D- MİRASI PAYLAŞMADA GEÇERLİ OLAN İLKELER......................576
1) Mirası paylaşma özgürlüğü ilkesi ..................................................576
2) Mirasın paylaşılmasında mirasçıların eşitliği ilkesi .......................579
a) Kural.......................................................................................579
b) İstisnalar.................................................................................580
aa) Eşlerin birlikte yaşadıkları konut ve ev eşyasının
sağ kalan eşe özgülenmesi.............................................580
bb) Mirasçının mirasbırakana olan borcunun mahsup
edilmesi..........................................................................583
cc) Kendisine rehnedilmiş mal özgülenen mirasçının
borcu üstlenmesi............................................................584
3) Aynen paylaşma ilkesi ...................................................................585
a) Kural.......................................................................................585
b) İstisna .....................................................................................585
aa) Değerinde önemli azalma olmaksızın bölünemeyen
malların mirasçılardan birine özgülenmesi veya
satılması.........................................................................585
bb) Bütünlük oluşturan eşyanın mirasçılardan birine
özgülenmesi veya satılması ...........................................587
cc) Aile belgeleri ve özel anı değeri olan eşyanın
mirasçılardan birine özgülenmesi ..................................589
4) Mirasçıların birbirlerine bilgi verme ilkesi ....................................590
5) Ayni ikame ilkesi ...........................................................................592
E- MİRASI PAYLAŞMAYI ERTELEYEN SEBEPLER ..........................592
1) Mirasçıların mirasın paylaşılmasını erteleme sözleşmesi
(Uzatılmış miras ortaklığı sözleşmesi) yapması.............................592
2) Mirasbırakanın paylaştırma kuralı koyması...................................594
3) Mirası paylaşmanın yasa gereği ertelenmesi..................................595
a) Cenin varsa, paylaştırma doğumuna kadar geciktirilir...........595
b) Derhal paylaşmanın, terekenin değerini önemli ölçüde
azaltması.................................................................................596
F- MİRASI PAYLAŞMADA HAZIRLIK AŞAMASI ..............................597

xxviii İçindekiler
1) Payların oluşturulması ................................................................... 597
2) Payların özgülenmesi..................................................................... 598
G- MİRASTA DENKLEŞTİRME.............................................................. 600
1) Denkleştirme kavramı.................................................................... 601
2) Denkleştirmenin çeşitleri............................................................... 602
3) Denkleştirmenin hukukî niteliği .................................................... 604
4) Denkleştirme borcunun tarafları .................................................... 605
a) Denkleştirme borçlusu (Denkleştirme yükümlüsü)................ 605
aa) Altsoy mirasçılar ........................................................... 605
bb) Altsoy dışındaki yasal mirasçılar .................................. 608
cc) Sağ kalan eş................................................................... 610
aaa) Sağ kalan eş, altsoy karşısında denkleştirme
borçlusu olmayıp, sadece denkleştirme
alacaklısıdır............................................................611
bbb) Sağ kalan eş altsoy karşısında hem
denkleştirme borçlusu hem de denkleştirme
alacaklısıdır............................................................612
ccc) Sağ kalan eş altsoy karşısında ne denkleştirme
borçlusu ne de denkleştirme alacaklısıdır............613
dd) Vasiyet alacaklısı ve atanmış mirasçılar........................ 614
ee) Mirasbırakanın veya mirasçıların alacaklıları ............... 615
ff) Evlatlık ve evlilik dışı mirasçılar................................... 615
b) Denkleştirmeyi talebe yetkili olanlar (Denkleştirme
alacaklıları) ............................................................................ 616
5) Denkleştirme ilişkisinin taraflarında aranan genel şartlar.............. 617
a) Denkleştirme borçlusu ile denkleştirme alacaklısının, her
şeyden önce yasal mirasçı olmaları gerekir ........................... 617
b) Mirasçılık sıfatı kaybedilmemiş olmalıdır ............................. 618
c) Denkleştirme borçlusu denkleştirmeden muaf tutulmamış
olmalıdır................................................................................. 620
6) Denkleştirmeye tabi kazandırmalar ............................................... 620
a) Genel olarak........................................................................... 620
aa) Kazandırma karşılıksız olmalıdır .................................. 621
bb) Kazandırma mirasbırakanın malvarlığından yapılmış
olmalıdır........................................................................ 623
cc) Kazandırma mirasbırakanın sağlığında yapılmış
olmalıdır........................................................................ 625
dd) Kazandırma miras payına mahsuben yapılmış
olmalıdır........................................................................ 625

İçindekiler xxix
b) Altsoy lehine yapılan ve kanunen denkleştirmeye tâbi olan
kazandırmalar.........................................................................626
aa) Çeyiz..............................................................................627
bb) Kuruluş sermayesi .........................................................628
cc) Malvarlığı devri .............................................................628
dd) Borçtan kurtarma (ibra) .................................................629
ee) Ve benzeri kazandırmalar..............................................630
7) Kanunda denkleştirmeden muaf tutulan kazandırmalar.................632
a) Eğitim ve öğrenim giderleri ...................................................632
b) Olağan hediyeler ....................................................................637
8) Miras payını aşan kazandırmalar, mirasbırakanın muafiyet
iradesi ispat edilirse, denkleştirmeye tâbi değildir.........................638
9) Altsoya evlenirken yapılan geleneğe uygun giderler ile alışılmış
ölçüler içinde yapılan çeyiz giderleri denkleştirmeye tâbi
değildir...........................................................................................640
10) Denkleştirme borcunun yerine getirilmesi .....................................641
a) Denkleştirmenin talep edileceği zaman..................................641
b) Denkleştirmeye tâbi kazandırmanın değerinin belirlenmesi ..642
c) Yarar ve zarar ile gelir ve giderlerin durumu .........................644
d) Denkleştirmenin yerine getirilmesi ........................................646
aa) Aynen denkleştirme (Realkollation)..............................646
bb) Değer üzerinden denkleştirme (Mahsuben
denkleştirme= Idealkollati)............................................647
H- PAYLAŞMANIN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ.......................................649
1) Paylaşma sözleşmesi......................................................................649
a) Elden paylaşma ......................................................................649
b) Yazılı paylaşma sözleşmesi....................................................651
aa) Genel bilgi .....................................................................651
bb) Paylaşma sözleşmesinin şekli........................................653
cc) Elden paylaşma ile paylaşma sözleşmesi arasındaki
fark.................................................................................653
dd) Paylaşma sözleşmesi kurucu şartlarla geçerlilik
şartlarına aykırı olmamalıdır..........................................654
ee) Paylaşma sözleşmesinin irade sakatlığı veya aşırı
yararlanma (gabin) nedeniyle iptali ...............................655
ff) Paylaşma sözleşmesinin ihlâli .......................................655
gg) Pasifin (borçların) paylaşılması .....................................656
2) Mirası paylaşma davası..................................................................656
a) Genel bilgi..............................................................................656

xxx İçindekiler
b) Paylaşma davasının konusu ................................................... 657
c) Hukuki niteliği ....................................................................... 658
d) Davanın tarafları .................................................................... 659
aa) Davacı ........................................................................... 659
bb) Davalı............................................................................ 660
cc) Görevli ve yetkili mahkeme .......................................... 661
dd) Kısmî paylaşma davasının açılıp açılamayacağı
konusu ........................................................................... 661
ee) Zamanaşımı................................................................... 662
ff) Paylaşma davasının hüküm ve sonuçları....................... 663
I- MİRASIN PAYLAŞILMASINDAN SONRA MİRASÇILARIN
BİRBİRLERİNE KARŞI VE MİRASBIRAKANIN
ALACAKLILARINA KARŞI SORUMLULUKLARI
(İÇ İLİŞKİ-DIŞ İLİŞKİ)........................................................................ 664
1) Mirasçıların birbirlerine karşı sorumlulukları................................ 664
a) Zapttan sorumluluk ................................................................ 665
aa) Eşya (maddi mallar) yönünden tekeffül borcu .............. 666
aaa) Maddi şartlar..........................................................667
aaaa) Paylaşma sözleşmesi geçerli olarak
kurulmuş olmalıdır..................................667
bbbb) Zapt konusu eşya mirasçıya teslim
edilmiş, onun fiili hakimiyetine girmiş
olmalıdır..................................................667
cccc) Mirasçı, zapt konusu eşya üzerinde
üçüncü kişinin üstün hakkını,
dolayısıyla eşyanın elinden alınma
tehlikesini paylaşma sözleşmesi
yapıldığı sırada bilmemelidir ..................667
dddd) Üçüncü kişi, zapt konusu eşya
üzerindeki üstün hakkını mirasçıya
karşı kullanmış olmalıdır ........................667
eeee) Mirasçıların kusurlu olması şart
değildir....................................................668
bbb) Şekli şartlar ............................................................668
aaaa) Zaptın ihbarı............................................669
bbbb) Zaptın ispatı ............................................669
ccc) Hukuki sonuçları....................................................670
bb) Alacaklar yönünden sorumluluk ................................... 672
cc) Zamanaşımı süresi......................................................... 673
b) Ayıptan sorumluluk ............................................................... 674

İçindekiler xxxi
aa) Tanım.............................................................................674
bb) Şartları ...........................................................................675
aaa) Maddi şartlar......................................................... 675
aaaa) Mirasçıya özgülenip verilen mal
ayıplı olmalıdır ....................................... 675
bbbb) Mirasçı ayıbı bilmemelidir ..................... 676
cccc) Mirasçı ayıplı malı kabul etmemiş
olmalıdır ................................................. 676
dddd) Ayıp, hasarın mirasçıya geçmesinden
önce mevcut olmalıdır............................ 677
bbb) Şekli şartlar ........................................................... 677
cc) Zamanaşımı süresi .........................................................678
dd) Hukuki sonuçları............................................................679
2) Mirasçılarınmirasbırakanınborçlarından sorumlulukları................680
a) Mirasçılar tereke borçlarından sınırsız bir bişimde bütün
malvarlıklarıyla müteselsil olarak sorumludurlar...................680
b) Sorumluluk süresi...................................................................681
c) Borcu ödeyen mirasçının diğer mirasçılara rücuu..................681
İ- TARIMSAL İŞLETMELERİN DEVRİ.................................................682
1) Tarımsal işletmelerin devri ............................................................682
2) Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’na göre tarımsal
arazilerin devrinin şartları ..............................................................684
a) Terekede tarımsal bir arazi bulunmalıdır ...............................684
b) Tarımsal arazi ekonomik bir bütünlük göstermelidir .............686
c) Tarımsal arazi yeter gelirli olmalıdır......................................688
d) Tarımsal arazilerin mülkiyeti mirasçıların ortak kararı ile
devredilebilir ..........................................................................690
e) Mirasçılar ortak bir karar veremedikleri hallerde, tarımsal
arazilerin mülkiyeti mahkeme kararı ile devredilir ................692
f) Mahkeme kararına dayanan devirde, devrin ehil
mirasçılara yapılması gerekir .................................................694
3) Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’na göre yan
sınai işletmelerin devri...................................................................695
4) Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununa göre diğer
mirasçıların miras paylarının parasal karşılığının ödenmesi ..........696
5) Tarım Reformu Kanunu’na göre tarımsal arazilerin
özgülenmesi ...................................................................................698